Jesień w przyrodzie. Listopad

Dni jesienią są krótsze, a temperatura chłodniejsza. nad ranem zdażają się przymrozki, czasem też mgły.

Listopad... miesiąc opadających liści. Jedynie dęby i graby nie dają się z nich ogołocić  mimo tego że są już martwe i mają zmienioną barwę, trzymają się bardzo mocno na gałązkach drzew.

Dlaczego liście opadają?
• zrzucenie liści pozwala drzewom przetrwać niskie temperatury,
• drzewo bez liści nie utraci przez blaszki liściowe dużych ilości wody - tak cennej zimą,

• zimą procesy życiowe drzewa są zahamowane - liście nie są bardzo potrzebne.

Liście na drzewach mają różne kolory.

Jesienne kolory liści :
Żółte:
 modrzew, klon , kasztanowiec, brzoza, leszczyna ...
Czerwone:
Klon czerwony, dąb czerwony...

Brązowe:
 kasztanowiec, buk pospolity, dąb

Na ogołoconych polach można spotkać jastrzębie niewidoczne wiosną i latem, gdyż mieszkają w gęstwinach leśnych. Z wysokości polują na gryzonie: myszy, zające, chomiki.
Z północy przylatują do nas myszołowy włochate.
Na polach widać stada wron, gawronów i kawek. Chomiki zapadają w sen zimowy, w ciągu zimy często jednak się budzą i korzystają z nagromadzonych zapasów. Wiewiórki szykują się do snu zimowego, podobnie jeże i borsuki.Dojrzałe nasiona i owoce roślin oraz grzyby to niezłe przysmaki dla wielu ssaków, które właśnie jesienią gromadzą zapasy żywności na zimę. 

Należą do nich znane wszystkim wiewiórki, które chowają znalezione owoce i nasiona roślin w dziuplach lub pod ziemią. Ale ssaki gromadzą na zimę nie tylko owoce i nasiona. Przykładem może być kret, który magazynuje w podziemnych korytarzach setki dżdżownic, którym najpierw odgryza przedni koniec ciała. Dżdżownice te nie mogą wówczas pełzać, ale też nie giną. Dzięki czemu, przez długie zimowe miesiące, kret korzysta ze świeżego pokarmu. Ssaki latające, jakimi są nietoperze szukają bezpiecznych zakamarków w piwnicach, ziemiankach oraz na strychach starych domów, w których będą chroniły się przed zimowym wiatrem i mrozem. 

Jesienią porą, przed nadejściem silnych mrozów, ssaki, które żyjące w naszych lasach, zmieniają letnie futro na ciepłe futro zimowe, które ma znacznie dłuższe i gęściej ułożone włosy.

Ptaki, które zostają w Polsce na zimę, takie jak np: dzięcioły, sójki, sikory, sóweczki, puszczyki, podobnie jak ssaki, jesienią bardzo intensywnie żerują. One również gromadzą w tym okresie zapasy tłuszczu, które wykorzysta podczas zimowych chłodów jako źródło energii, niektóre z nich, m.in. sikory, na okres jesieni i zimy, przenoszą się w pobliże ludzkich siedzib, gdyż tam łatwiej znaleźć im pokarm.